Gouda, 1 maart 1884 – Sachsenhausen, 3 oktober 1944
Verzetsman W.J. (Willem) Dercksen was importeur van homeopathische producten en woonde op de Krugerlaan 71 in Gouda. In 1908 trouwde hij met de Waddinxveense Lina van den Arend, met wie hij een zoon kreeg. Toen de oorlog uitbrak was Willem Dercksen inmiddels opa: in 1939 was zijn kleinzoon geboren. De in verzetskringen bekend zijn W.J. Dercksen junior is niet zijn zoon maar een neefje.
Na de komst van de Duitsers raakte Dercksen al vroeg bij het verzet betrokken. Eerst met zijn eigen verzetsgroep, die voornamelijk bestond uit gereformeerde Gouwenaren. Zij hielpen onderduikers aan een veilig adres, een nagemaakt persoonsbewijs of voedsel. Ook verstrekten ze bonkaarten en valse distributiekaarten zodat onderduikers makkelijker aan eten konden komen.
Hoog senior
In de zomer van 1943 sloot zijn groep zich aan bij de LO, de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers. De Goudse tak van de LO (die onder het district Rijnstreek viel) was voorjaar ’43 tot stand gekomen en bestond behalve de gereformeerde verzetsgroep van Dercksen uit de hervormde verzetsgroep van Bram Langeraar. De twee mannen kenden elkaar al voor de oorlog, uit hun tijd bij de Goudse afdeling van de Luchtbescherming.
Binnen het verzet stond Dercksen bekend onder zijn verzetsnaam ‘Hoog senior’, om verwarring met zijn jongere neef en naamgenoot ‘Hoog junior’ te voorkomen. Neef W.J. Dercksen was ook actief in het verzet en de LO. Nadat de LO Rijnstreek in september 1944 werd opgesplitst in een Goudse en een Alphense afdeling, kreeg Hoog junior de leiding over Alphen.
Sachsenhausen
Op 8 augustus 1944 kwam er einde aan de verzetsactiviteiten van Hoog senior. Als gevolg van verraad pakten de Duitsers in augustus 1944 in het hele land een aantal belangrijke verzetsmensen op. Binnen de LO vielen veel leidende figuren weg. Ook Dercksen was het slachtoffer van deze arrestatiegolf. Hij werd op 8 augustus in Gouda gearresteerd. Na een aantal weken gevangenis (waarschijnlijk in Rotterdam en Vught) werd hij naar het Duitse concentratiekamp Sachsenhausen (bij de stad Oranienburg) afgevoerd. Niet veel later, op 3 oktober 1944, overleed Willem Dercksen in het concentratiekamp. Hij was toen zestig jaar oud.
Hier rust mijn lieven moeder Lina Dercksen – v.d. Arend. Geb. 18 dec. 1880. Overl. 24 Febr. 1946. Zij Is nu verenigd met mijn beste vader Willem Johannes Dercksen. Geb. 1 Mrt. 1884. Overl. in concentratiekamp Sachsenhausen op 3 Oct. 1944.
Goudse plekken die aan Dercksen herinneren
Het lichaam van Dercksen is nooit gevonden. Waarschijnlijk is het net als dat van vele slachtoffers in de kampovens van Sachsenhausen verbrand. Op de Oude Begraafplaats in Gouda is zijn ‘graf’ nog wel te bezoeken: hij staat vermeld op de grafsteen van zijn vrouw, die kort na de oorlog overleed. Ook staat zijn naam gebeiteld op het Goudse oorlogsmonument aan de gevel van het Stadhuis. Ook heeft Gouda een Dercksenstraat.
Begin jaren zestig startte de bouw van de Goudse verzetsheldenbuurt in de wijk Oosterwei. Op de plek waar later de Dercksenstraat zou verrijzen, mocht kleinzoon Wim Dercksen in mei 1961 de eerste paal slaan.
Tekst: Sieger Verhart
Verantwoording: (bronnen en documentatie)
Archieven:
Streekarchief Midden-Holland
Krantencollectie KB
Boeken:
M.J. van Dam, Gouda in de Tweede Wereldoorlog (Delft 2011).
F. Dercksen, Drie eeuwen het geslacht Dercksen (Bennebroek 2008).
H. van Riessen, Het grote gebod: gedenkboek van het verzet in LO en LKP(Kampen 1951)
Websites: