(Gouda 1920 – Neuengamme 1945)
Johan Prinsenberg werd op 15 juni 1920 in Gouda geboren. als zoon van Adriaan Prinsenberg en Dina Koppendraaier. Hij was ongehuwd en woonde op de Boelekade 98 te Gouda. Zijn beroep was reclametekenaar. Hij is een voorbeeld van iemand die toevallig op het verkeerde moment op de verkeerde plaats was.In de nacht van 30 september op 1 oktober 1944 beschoten leden van de Puttense verzetsbeweging bij de Oldenallerbrug, ook wel “Poorterbrug” genoemd, die tussen Putten en Nijkerk ligt, vanuit een hinderlaag een auto met daarin officieren van de Wehrmacht. Één Duitse officier en één verzetsman kwamen in het vuurgevecht om het leven.Hoewel de plek van de aanslag dichter bij Nijkerk dan bij Putten ligt, werd besloten een vergeldingsactie in Putten uit te voeren.
Waarom Johan Prinsenberg die dag in Putten was, is onbekend. 30 september was een zaterdag. Had hij een vriendin in Putten? Ging hij op bezoek bij familie? we weten het niet.
Een dag na de aanslag, op zondag 1 oktober, werd op bevel van generaal Friedrich Christiansen de vergeldingsactie uitgevoerd. Putten werd omsingeld door Duitse troepen. Er volgde een razzia. Zes mannen en een jonge vrouw werden meteen doodgeschoten. Ruim honderd woningen werden door Duitse en Nederlandse SS’ers in brand gestoken. De vrouwen tot 21:00 uur opgesloten in de kerk opgesloten. De mannen werden in de dorpsschool verzameld.
Op maandag 2 oktober werden 659 mannen afgevoerd. In eerste instantie ging de tocht naar Kamp Amersfoort en vandaar ging het grootste deel, 601 mannen, op 11 oktober door naar Neuengamme. 13 mannen ontsnapten tijdens de treinreis. De meerderheid van de resterende 588 mannen stierf in Neuengamme door ondervoeding, slavenarbeid of aan in de kampen opgelopen ziekten. Slechts 48 keerden terug, waarvan er later nog 5 stierven.
N.B. Uit statistieken van het vernietigingskamp Auschwitz is bekend dat als je mannen dwangarbeid laat doen, terwijl ze op een rantsoen van 300 calorieën per dag staan, zij dit maximaal 3 maanden kunnen overleven.
Johan’s kampnummers waren: Amersfoort 8145 en Neuengamme 57413. Johan Prinsenberg stierf ongeveer drie maanden na aankomst op 30 januari 1945. Er is geen graf van hem bekend.
Hans Suijs
Verantwoording:
- Basisgegevens onderzoek naar Johan Prinsenberg (archief SAHM en burgerlijke stand)
- Website monument Putten (ook foto’s)
- Diverse websites in relatie met Razzia Putten
- Foto’s van Wikipedia Commons en website St. Monument Putten.
Het boek van Marijke Spoor ´Het volmaakte kind, autobiografische roman over de razzia in Putten’ geeft meer informatie over Johan Prinsenberg. Hij was de verloofde van een zuster van Marijkes moeder en daarom regelmatig in Putten, derhalve ook tijdens de aanslag en daaropvolgende razzia. Marijkes vader, Jan Spoor (gehuwd met een zus van de verloofde van Johan) was goed bevriend met Johan en heeft zich met Johan verstopt voor de razzia. Johan hield het niet uit en is gaan kijken en toen opgepakt. Jan Spoor heeft zijn tweede zoon, die in 1945 geboren werd, naar Johan Prinsenberg vernoemd. Marijke is inmiddels overleden, de vernoemde zoon leeft nog.